علی رغم اینکه ملات یکی از مصالح قدیمی و سنتی است، اما چنان چه آنرا به دور از فن آوری های نو و جدید تصور کنیم، مرتکب اشتباه شده ایم. ملات خشک آماده از حدود 50 سال پیش در اکثر کشورهای دنیا تولید و در سطح بسیار گسترده مورد مصرف قرار گرفته است. مخصوصا ملات […]
علی رغم اینکه ملات یکی از مصالح قدیمی و سنتی است، اما چنان چه آنرا به دور از فن آوری های نو و جدید تصور کنیم، مرتکب اشتباه شده ایم. ملات خشک آماده از حدود 50 سال پیش در اکثر کشورهای دنیا تولید و در سطح بسیار گسترده مورد مصرف قرار گرفته است. مخصوصا ملات های خشکی که خواص شان با استفاده از پلیمر ها، بهبود داده شده و اصلاح گردیده اند، مسیر را برای ابداعات جدید و خلاقانه و ایجاد عملکردها و کارایی های مناسب در این ملات ها، هموار نموده اند. به کارگیری حتی مقدار کمی از پودرهای پلیمری در ملات خشک، میتواند خواص جدیدی را به آن ببخشد و کیفیت آنرا بهبود بخشد.
نیاز به بازسازی خرابی های جنگ جهانی دوم در آلمان، موجب شد که متخصصان امر، به فکر استفاده از ملات های بهتری جهت استفاده در ساخت و ساز افتاده و اقدام به بهبود خواص آن ها کنند. از آنجایی که در ملات های سنتی که از ترکیب آب، سیمان و ماسه ساخته می شدند چسبندگی و پیوند، از طریق ایجاد درگیری مکانیکی بین لایه ها، ایجاد می شود، لذا عموما برای ایجاد این چسبندگی، از مصالح متخلل استفاده می گردید.
این بدین معنا بود که ملات سنتی دیگر جوابگوی نیاز فزاینده آن زمان نبودند. پس از پایان دهه 1950 میلادی، هرچند استفاده از پلیمرهای مایع در ساخت ملات های ساختمانی به منظور ایجاد سطوح وسیع تری جهت ایجاد پیوند بهتر بین مصالح رایج شد، اما هم چنان امکان بروز اشتباه و خطا در نحوه ترکیب مواد تشکیل دهنده ملات وجود داشت. در حقیقت، ابداع پودرهای پلیمری باز پراکنده، معادل با ایجاد یک تحول در صنعت ساخت و ساز شد. چرا که امکان ترکیب درست و دقیق مواد سازنده ملات را در کارخانه و قبل از استفاده در محل، به صورت پیش ساخته فراهم میکرد.
تبدیل حالت ملات از وضعیت سنتی به حالت خشک در سال 1957، از آلمان آغاز شد، هنگامی که شرکت wacker برای تولید پلیمرهای باز پراکنده که قبلا فقط به صورت مایع تولید می شدند، آن ها را به شکل پودر درآورد. از این پس افزایش روز افزون تقاضا برای ساخت و ساز، سادگی، کارایی و قابلیت اعتماد بالای این نوع ملات، موجب رونق گرفتن تولید این نوع مصالح ساختمانی شد.
کارکردن با مخلوط های خشک، بسیار آسان بود، چون تنها لازم بود در کارگاه (محل ساخت و ساز) با مقدار مشخصی آب مخلوط شوند و مورد استفاده قرار گیرند و از این طریق صرفه جویی اقتصادی نیز بدست می آمد. در پی انجام آزمایش های موفق شرکت wacker در زمینه ساخت ملات های خشک پودری، طرح ساخت کارخانه تولید پودرهای پلیمری باز پراکنده با ظرفیت تولید ماهانه 100 تن، در سال 1958 به تصویب رسید. بدین سان ملات های چسباننده در ساختمان برای اولین بار به صورت ماده ای یک جزئی که فقط باید با مقدار کمی آب ترکیب می شد، وارد بازار گردید. پلیمرهای مورد استفاده در این ملات خشک عبارت بود از وینیل استات/اتیلن کوپلیمر. به دلیل این که پس از اضافه شدن آب، ذرات این پلیمر دارای این قابلیت بودند که مجددا پراکنده شوند، به نام پودرهای پلیمری باز پراکنده معرفی شدند.
رامان فیدار سازه: این پلیمر ها پس از گیرش، با ایجاد پل های قابل انعطاف، ذرات شکننده و صلب سنگدانه ای را به خوبی به یکدیگر پیوند میدهند. این پل های پلیمری همچنین باعث افزایش انعطاف پذیری سیستم می شوند. به علاوه امکان ایجاد خصوصیات دیگری را در ملات فراهم می آورند، از جمله :تیکسوتروپی، خود ترازی، روان سازی و آب گریزی. از آنجایی که این خواص در ساخت و ساز کشورهای صنعتی، همواره مورد توجه بوده است در حال حاضر هم تقاضا در کشورهای اروپایی و بازار های عربی و آسیایی زیاد است.
تاریخچه استفاده از ملات و شفته آهکی در ایران به حدود 5000 سال قبل بر میگردد، آثار کشف شده در نوشیجان همدان، گورهای تاریخی چمباتمه یی تپه حسنلو، قسمت هایی از کف کاخ تخت جمشید، نمونه هایی از کاربرد ملات آهکی در ایران می باشد. گفته می شود یونانیان و رومیان، پختن آهک را از ایرانیان آموخته اند. ایرانیان باستان با گل آهک که شامل آهک و خاک رس بوده، ملات آبی تهیه میکردند که در امر ساختن بنادر و کارهای دریایی مورد استفاده قرار میگرفته است.
ملات ساروج از دیگر ابداعات ایرانیان است، که آمیخته ای از آهک شکفته، خاکستر، ماسه، الیاف طبیعی بوده است. ساروج اولین گام ایرانیان برای ساخت ملات های آبی بوده است.
ملات های حاوی گچ و ماسه، در کشور مصر در حدود 2690 سال قبل از میلاد استفاده شده است. سپس در رم و یونان باستان، ملات ها از مواد گوناگونی مثل آهک پخته،توف آتشفشانی و ماسه تولید شدند. ملات اولین ساختمان هایی که در شمال آمریکا ساخته شد. از یک فرآورده نسبتا سستی از آهک و ماسه بود. استفاده از سیمان پرتلند در ملات، در قرن بیستم رایج شد و منجر به افزایش مقاومت ملات، چه زمانی که به تنهایی استفاده می شد و چه زمانی که در ترکیب با آهک استفاده می شد، گردید. ملات های جدید نیز عموما از سیمان پرتلند و آهک هیدراته، یا سیمان بنایی و یا سیمان ملات ساخته می شوند.
ملاتهای آهکی و گچی، از هزاران سال پیش،در احداث ساختمانها مورد استفاده قرار گرفته اند. از گذشته،این مواد خمیری ساده،با نام ملات شناخته میشدند که به طور عمده به عنوان چسباننده بین سنگها و آجرها و نیز مصالح اندود کاری جهت پوشش، استفاده میشدند.
اینگونه کاربردهای ابتدایی ملات ها از گذشته وجود داشته و با سازگار شدن آن ها با شرایط و کاربردهای مختلف،امروزه در تمام ساختمان ها بکار میروند. از سال 1950، به تدریج چسباننده های معدنی جای خود را از آهک و گچ به سیمان تغییر دادند، علت اصلی این امر، خواص مناسب و سهولت کار با سیمان پرتلند میباشد.
به طور عمده سیمان و ماسه، اجزای اصلی ملات های کارگاهی هستند که در حالت سنتی به طور جداگانه به کارگاه انتقال داده شده و در نسبت های مناسب به صورت دستی با یکدیگر مخلوط شده و پس از افزودن آب ، ملات خمیری تازه جهت کاربرد مورد نظر، تهیه می شود.
طی دهه 1960، در اروپای غربی، به علت افزایش تقاضای ساخت صنعتی ساختمان و افزایش کیفیت و سرعت، محققین به این فکر افتادند تا با اضافه کردن کمی مواد افزودنی پلیمری تا حدی مشکلات موجود را مرتفع سازند. اما به علت کمبود کارگرهای ماهر و افزایش پیچیدگی عملکرد مصالح، تکنولوژی ملات کارگاهی، قادر به بر آورده کردن نیازها نبود. در نتیجه با گسترش و دستیابی به پودرهای پلیمری باز پراکنده (Redispersible Polymer Powders) تکنولوژی ملات خشک آماده در اروپای غربی به منظور حل مشکلات و معایب ملات های مخلوط شده در کارگاه (سنتی) اختراع شد.
عرضه تجهیزات تولید ملات خشک آماده و فن آوری های کاربردی دستگاه های آن در آلمان، باعث جایگزینی ملات های کارگاهی، توسط کارخانه های تولید ملات خشک آماده، به طور موثر شد.
تولید ملات های خشک پیش بسته بندی شده، علاوه بر افزایش تولید و سرعت اجرا، سبب افزایش کیفیت، تنوع در فرآورده ها و امکان کنترل کیفیت نیز میشوند. امروزه با ادامه اصلاح تکنولوژی تولید ملات خشک آماده، ملات های خشک پیشرفته ای برای تولید صنعتی، گسترش یافته و معرفی شده اند. این فراورده ها میتوانند دوام و پایایی ساختمان ها را بهبود داده و همچنین راه حل ساده ای برای بعضی از مشکلات ساختمانی محسوب شوند. کاربردهای این ملات های خشک آماده پیشرفته و سیستم های مکمل آن ها (مانند EIFS)،کاملا سازگار و به طور کلی از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه می باشند.
شرکت رامان فیدار سازه تولید کننده محصولات ملات خشک آماده با خاصیت عایق حرارتی و رطوبتی و صوت می باشد. این محصولات تحت لیسانس و با نظارت ادیلتکو تولید می شود. کاربری این محصول عایق بندی سقف و دیوارهای داخلی و خارجی، حذف پل حرارتی و محافظت از نما می باشد.
منبع:ملات خشک آماده
نویسندگان:دکتر امیر مازیار رئیس قاسمی،دکتر طیبه پرهیزکار،سعیده صیاد قبادی
وزارت راه و شهرسازی/معاونت مسکن و ساختمان-مرکز تحقیقات راه،مسکن و شهرسازی/دفتر تدوین مقررات ملی ساختمان
نوید میرتاجدینی
1400/03/09درود استفاده از ملات خشک آماده میتواند سرعت ساخت را افزایش و هزینه ساخت را پایین بیاید. البته این مهم با کمک برنامه ریزی صحیح و حرفه ای به دست می آید.