ملات چیست؟ آشنایی با اجزای تشکیل دهنده ملات

در این مقاله به بررسی این سوال که ملات چیست و اجزای تشکیل دهنده آن کدام است خواهیم پرداخت.

ملات چیست 

ملات، ماده خمیری شکلی است که مصالح بنایی را به یکدیگر می چسباند و آنها را به دیوار و سایر اجزای ساختمان بدل می سازد. نقس ملات در ساختمان به شرح زیر می باشد:

• موجب چسبندگی قطعات به یکدیگر و پر کردن فضای بین آن ها می شود.
• با ایجاد یکپارچگی سبب توزیع تقریبا یکنواخت نیرو می شود.
• اختلاف اندازه در اجزای ساختمان را جبران می کند.
• موجب می شود که قطعات فلزی و مسلح کننده با دیوار، به صورت یکپارچه و کامل عمل کند.
• نوعی از آن با کاربرد ملات نما، از جنبه معماری سبب پدید آمدن ماهیت زیبایی می شود.

ملات در ساختمان به صورت ملات تازه، ملات خشک آماده و یا سخت شده که خیلی شبیه بتن است مورد استفاده قرار می گیرد. نقش افزودن مواد ریزدانه به بتن، به منظور آب بندی کردن آن و در ملات به منظور بهبود بافت و کارایی آن صورت می گیرد. در مورد بتن الزامات تعیین مقاومت بر اساس محاسبه نسبت به سیمان به طور مستقیم است. دستیابی به مقاومت مورد نظر در ملات اینگونه نخواهد بود، به دلیل آن که مقاومت نهایی آن بستگی به شرایط کاربرد دارد. به عنوان مثال مقاومت و دوام بستگی به میزان جذب مصالح پشت کار در هنگام اجرا دارد.

چنانچه ملات خشک بر روی دو نوع مصالح پشت کار با جذب آب مانند آجر رسی یا بتن و با جذب آب کم مانند سنگ طبیعی و قطعات بنایی تر اجرا شود، مقاومت لازم ملات بر روی مصالح پشت کار با جذب آب کم، نصف مقاومت برای مصالح پشت کار با جذب آب زیاد است.

این خصوصیت برای سایر خواص ملات مانند پایداری در برابر یخ زدگی نیز صادق است. مهم بودن میزان جذب آب مصالح پشت کار به این دلیل است که به عنوان مثال هنگام سخت شدن ملات با آب اضافی بر روی مصالح پشت کار با جذب آب کم، خلل و فرج زیادی ایجاد می شود. اکثر خواص مورد نظر ملات بستگی به استفاده از آن روی مصالح پشت کار دارد.

در عمل هنگام انتخاب ملات باید در مورد تاثیر مصالح پشت کار ملاحظاتی در نظر گرفته شود.

اجزای تشکیل دهنده ملات

اجزای اصلی تشکیل دهنده ملات شامل مواد چسباننده، سنگدانه و آب اختلاط است. انواع مختلف افزودنی یا افزونه ها به منظور دستیابی به خواص ویژه را میتوان به شرح زیر مورد استفاده قرار داد:

• رنگدانه ها برای دستیابی به رنگ ویژه
• مواد آب گریز برای پایداری دربرابر نفوذ آب و باران
• مواد حباب زا برای پایداری در برابر بخ زدگی
• مواد بهبود دهنده برای میزان روانی و کارایی

انتخاب نوع و مقدار چسباننده و سنگدانه باید بر اساس دستیابی به خواص ملات تازه و سخت شده صورت گیرد. نقش چسباننده به منظور چسباندن ذرات سنگدانه است. دو نوع چسباننده هیدرولیکی و چسباننده غیر هیدرولیکی را می توان مورد استفاده قرار داد.

چسباننده غیر هیدرولیکی فقط در هوا و چسباننده های هیدرولیکی هم در هوا و هم در آب عمل آوری می شود. چسباننده غیر هیدرولیکی آهک شکفته است. از قدیمی ترین چسباننده های هیدرولیکی آهک هیدراته است که از سنگ آهک رس دار تولید می شود. در حال حاضر مهمترین چسباننده هیدرولیکی سیمان است. از مخلوط سیمان و آهک شکفته نیز میتوان استفاده کرد. برای ملات بنایی معمولا از سیمان و پودر ریزدانه سنگ آهک استفاده می شود. ملات بنایی سیمان خالص و سنگ آهک بسیاز ریزدانه ساخته می شود.

فرآیند سخت شدن ملات آهکی معمولی یا خمیر آهک در دو مرحله صورت می گیرد. در مرحله اول خشک می شود و تشکیل بلور هیدروکسید کلسیم می دهد که سبب استحکام ملات می شود. در مرحله دوم، هنگامی که میزان رطوبت به قدر کافی کاهش یافت، عمل آوری واقعی یعنی کربناته شدن شروع می شود. هیدروکسید کلسیم در هوا با دی اکسید کربن وارد واکنش می شود و تشکیل کربنات کلسیم می دهد. این فرآیند برای کیفیت مطلوب ملات لازم است و به طور آرام از بیرون به داخل رخ می دهد. شرایط آب و هوایی نامناسب خیلی خشک، خیلی مرطوب و یا خیلی سرد ممکن است به طور جدی با عمل کربناته شدن تداخل کند. همچنین میزان رطوبت نسبی بهینه 60 تا 80 درصد است.

مقالات مرتبط با این مقاله را از دست ندهید.

تاریخچه ملات خشک آماده 

ملات خشک آماده مونوکپ

اندود چیست؟

برای چسباننده های هیدرولیکی، عمل آوری یک فرآیند شیمیایی است و به محض اضافه شدن آب شروع می شود. عمل آوری به طور یکنواخت در داخل ملات رخ می دهد و نیاز به آب دارد. سنگدانه معمولی در ملات های بنایی و اندودکاری، ماسه است. سنگدانه بیشترین جز تشکیل دهنده ملات است و ساختار ملات را تشکیل می دهد. سنگدانه نباید دارای مواد آلی و بیش از 10 درصد حجمی رس و لای باشد، زیرا این مواد سبب جمع شدگی زیاد در ملات می شود.

حداکثر اندازه دانه های ماسه بستگی به نوع مصرف ملات دارد. برای کارهای بنایی حداکثر اندازه دانه ها باید در حد یک سوم عرض درز بین قطعات بنایی باشد. برای اندودکاری حداکثر اندازه دانه ها بستگی به پرداخت سطح مورد نظر دارد، به طور معمئل نباید بیش از یک سوم تا یک دوم ضخامت لایه باشد.

توزیع اندازه دانه های ماسه باید پیوسته باشد، به گونه ای که همه فضاهای بین دانه های درشت تر با دانه های ریز تر پر شود. مقدار سنگدانه ریز برای کارایی ملات حائز اهمیت است. چنانچه سنگدانه ریز به مقدار کم مورد استفاده قرار گیرد، کار کردن با ملات مشکل است. چنانچه سنگدانه از سنگ شکسته تهیه شود معمولا کار با این نوع ملات دشوار است، اما کارایی آن را میتوان با افزایش مقداری چسباننده و پر کننده اصلاح کرد. در چنین مواقعی به منظور بررسی هرگونه اثرات نامطلوب، انجام آزمون توصیه می شود.

اکثر مصالح سنگی برای تولید سنگدانه مناسبند. در این راستا از استفاده از سنگ طلق، میکا و سنگ لوج باید پرهیز شود. آب اختلاط دارای دو عملکرد در ملات است:

• تامین کارایی
• عاملی برای واکنش شیمیایی

آب مورد استفاده در ملات باید تمیز و فاقد هرگونه آلودگی نمکی و آلی باشد. افزودنی های مورد استفاده در ملات، مشابه بتن است. معمولا افزونه ها باید در مقادیر بسیار کم مورد استفاده قرار بگیرد. مقادیر زیاد سبب نتایج نامطلوب می شود. اغلب اوقات هر چند یک افزونه سبب بهبود یک خاصیت می شود ولی ممکن است سبب افت خواص دیگر آن نیز بشود. با توجه به احتمال خطر پذیری استفاده از افزونه ها، این نوع مواد نباید در محل کارگاه با اجزای تشکیل دهنده ملات اضافه شوند. با تولید صنعتی تحت شرایط کنترل شده برخی افزونه ها عملکرد مناسبی دارند مانند مواد حباب زا که سبب روانی ملات یا مواد آب گریز سبب کاهش جذب آب آن می شود.هرگونه استفاده از افزودنی ها باید بر اساس آزمون های آزمایشگاهی با ترکیب بندی درست مشابه ملات مورد استفاده باشد.